Η Μεσαιωνική Τέχνη του MNAC
Διάλεξε μέσα από τις συλλογές της Μεσαιωνικής Τέχνης, της ΕυρωπαΪκής Ζωγραφικής ή της ενατένισης της εικαστικής τέχνης του Μοντερνισμού. Σε 45 λεπτά σου παρουσιάζουμε τις ιδιατερότητες των πιο αντιπροσωπευτικών έργων από κάθε μια από τις συλλογές αυτές. Εσύ διαλέγεις!
Η Μεσαιωνική Τέχνη του MNAC
Ρoμανική Συλλογή.
Ένα καλό δείγμα που μας παρουσιάζει η διαδρομή μας μπορούμε να το εκτιμήσουμε στην αψίδα του Sant Pere de la Seu d’Urgell ó dels Apostols. Πρόκειται για χαρακτηριστικό δείγμα του μπροστινού μέρους του ιερού, που τονίζουν τα σημαντικότερα στοιχεία της ρωμαϊκής γλυπτικής. Σε αυτή την πρώτη εισαγωγή θα ξεχωρίσουμε επίσης μερικά από τα σκαλιστά κιονόκρανα του ρωμαΪκού καθεδρικού της Βαρκελώνης του 11ου αιώνα. Η διαδρομή, σχεδιασμένη από την ιταλίδα αρχιτέκτονα Gae Aulenti, υπεύθυνη για την αναδιαμόρφωση του Μουσείου του Ορσέ στο Παρίσι, έχει σκοπό να αναδείξει την ομορφιά των τοιχογραφιών παίρνοντας σαν κατευθυντήριο νήμα τις αψίδες. Η επόμενη μας στάση θα πραγματοποιηθεί στο τμήμα που αναδημιουργεί τις αψίδες της εκκλησίας του Sant Climent de Taüll. Έχουν προσπαθήσει να αναπαραστήσουν τον αρχιτεκτονικό χώρο του Sant Climent, σε κλίμακα προσομοίωσης, τα κλίτη της εκκλησίας καθώς επίσης και των ανοιγμάτων του ναού.
Puerta de Sant Climent de Taüll (1123)
Η κεντρική αψίδα είναι αφιερωμένη στην τελευταία έλευση του Χριστού ( Maiestas Domini ó Pantocrátor) που κάλλιστα μπορεί να θεωρηθεί σύμβολο υγείας, ελπίδας και φωτός που οδηγεί τον άνθρωπο στη σωτηρία (-ego sum lux mundi- αναγράφεται στο βιβλίο που κρατά ανοιχτό ο Χριστός). Το σίγουρο είναι ότι εκφράζει την απόλυτη εξουσία—Η αρχή (το Άλφα) και το τέλος (Ωμέγα) της όλης δημιουργίας.
Παρατηρούμε τον μεγαλιότατο Ιησού να τον περιβάλλει ένα σχήμα σε μορφή δάφνης που το εγκλίει μέσα στη δική του διάσταση. Ο μέγιστος εκφραστής των Θεοφανείων.
Η τρομακτική του φιγούρα εμφανίζεται συνοδευόμενη από αυτούς που τον επαινούν.
Από την μία μεριά, οι άγγελοι σεραφείμ και χερουβείμ με τα 6 ραβδωτά φτερά τους υπό το «μάτια που όλα τα βλέπουν», σύμβολο της πανταχού παρουσίας και της μέγιστης σοφίας. Και στην άλλη μεριά οι τέσσερις ευαγγελιστές με τα σύμβολα τους τοποθετημένα σε κυκλική φορά, κάνοντας πιθανώς αναφορά στις 4 ρόδες του κάρου του θεού του Ισραήλ.
Παρατηρούμε επίσης το χέρι του μεγαλοδύναμου να ευλογεί σαν ένδειξη ισχύος του Πατρός (Dextra Domini) και τον Αμνό (Agnus Dei) που αντιπροσωπεύει το Χριστό όπως εκείνο που με το αίμα του εξαργύρωσε από την ανθρωπότητα την αμαρτία και τις δυνάμεις του κακού.
Ξυλόγλυπτες Εικόνες.
Θα ξεχωρίσουμε ανάμεσα από διάφορα κομμάτια του μεγαλειότατου Ιησού το La Majestat Batlló και από τα ξυλόγλυπτα της Παρθένου το la Virgen de Ger ως χαρακτηριστική ρoμαviκή εκπροσώπηση της μπροστινής σύνθεσης, όπου η Παρθένος εμφανίζεται στον θρόνο της σοφίας (Sedes Sapientiae) με το βρέφος στην αγκαλιά της. Καλύπτεται από ένα μανδύα με τέτοιο τρόπο όπως το ιερατικό φαιλόνιο που τονίζει την συμβολική της αξία ως μεταφορά της εκκλησίας.
Ζωγραφική σε καθολικά τέμπλα.
Ο βυζαντινισμός ως ρεύμα γλυπτικής τον 13ο αιώνα
Σε αυτό τον τομέα, το Frontal d’Aviá είναι χαρακτηριστικό δείγμα του νέου ρεύματος γλυπτικής που γύρω στα 1200 εισάγεται στην περιοχή μας προερχόμενο από την Σικελία.
Το μπροστινό μέρος επικεντρώνεται στην εικόνα της Παναγίας σαν Sedes Sapientiae, με το βρέφος στην αγκαλιά της, πλαισιωμένη από τέσσερις σκηνές της παιδικής ηλικίας του Ιησού.
Nacimiento. Sección del Frontal d´Aviá
Χρυσοχοΐα και Σμάλτο
Θα δούμε διάφορα έργα που φτιάχτηκαν με την τεχνική Τσαμπλεβέ (Champlevé), από τα οποία ξεχωρίζουν οι σταυροί από σμάλτο, τα κιβώρια, οι ποιμαντικές ράβδοι και οι λειψανοθήκες.
Εδώ ξεχωρίζει η Ποιμαντική Ράβδος, σε σχήμα φιδιού, με μία θετική χροιά που αφηγείται το επεισόδιο με το Μωησή που μετατρέπει το μπαστούνι του βοσκού σε φίδι.
Γοτθική Συλλογή
Θα αναλύσουμε τα πιο χαρακτηριστικά κομμάτια από κάθε μία από τις διάφορες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Ξεχωρίζουν οι τοιχογραφίες, η γλυπτική, τα γλυπτά στα καθολικά τέμπλα και η ζωγραφική.
Τοιχογραφίες.
Μετά από μία σύντομη ιστορική εισαγωγή σχετικά με την διαδικασία κατασκευής πόλεων και κωμοπόλεων, αρχίζουμε την διαδρομή με την Μη Θρησκευτική Εικονογραφία της Ιστορικής Αφήγησης με το σύνολο των τοιχογραφιών που βρέθηκαν στο παλάτι Aguilar της Βαρκελώνης.
Λεπτομέρεια του στρατοπέδου από την κατάκτηση της Μαγιόρκα.
Ξύλινα καθολικά τέμπλα.
Θα μιλήσουμε για το πέρασμα από τις τοιχογραφίες στις ζωγραφιές σε καθολικά τέμπλα, χαρακτηριστικές της γοτθικής τέχνης, και θα αρχίσουμε μία χρονολογικό-καλλιτεχνική διαδρομή στις αρχές του γαλλογοτθικού ρεύματος για να επικεντρωθούμε στο ρεύμα της γοτθικής γραμμικής καθαρά ιταλικής επιρροής.
Ο συνδυασμός του ιερού και του καθολικού τέμπλου του Corpus Cristi της κιστερκιανής μονής στη Vallbona de les Monges ξεχωρίζει για τον σχεδιασμό τψν φιγούρων, για την διαβάθμιση των χρωμάτων και για τα εικονογραφικά θέματα της ευχαριστίας.
Το Άγιο Δείπνο στο καθολικό τέμπλο του Corpus Cristi στη Vallbona de les Monges.
Γλυπτική και καθολικά τέμπλα.
Η διακοσμητική γλυπτική στις γοτθικές καταλανικές κατασκευές δεν επικεντρώνεται κυρίως στα υποστηρίγματα, στα αγκυλώματα και στα κιονόκρανα.
Sant Bartomeu i un Sant Abad (πάνω), Busto de Angel (κάτω). Γλυπτά από πέτρα από τη μονή del Carmen στη Βαρκελώνη.
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε την διακοσμητική γλυπτική στις εξωτερικές επιφάνειες όπως αυτή του Jaume Cascalls στο Cabeza de Cristo σκαλισμένο σε αλάβαστρο ή στα καθολικά τέμπλα από πέτρα, κυρίως στην Λέριδα και στην Ταραγόνα, γιατί σε αυτές τις περιοχές βρίσκονταν η πλειοψηφία των λατομείων.
Παρουσίαση του βρέφους στο ιερό. Χαμηλό ανάγλυφο στο καθολικό τέμπλο της Παρθένου. Maestro de Albesa. Δεύτερο μισό του 14ου αιώνα. La Noguera (Lleida).
Η γλυπτική όπως και η ζωγραφική βρίσκονται σε μία διαδικασία προσέγγισης της πραγματικότητας. Τα πρόσωπα αποκτούν εκφραστικότητα και τονίζονται οι αφηγηματικές σκηνές.
Γοτθική ζωγραφική ιταλικής επιρροής.
Από τα μέσα και μετά του 14ου αιώνα η ιταλική επιρροή αρχίζει να είναι ιδιαίτερα αισθητή στην καταλανική ζωγραφική.
Η έκθεση αντικατροπτίζει την ιταλική επιρροή στην τοπική παραγωγή έργων συνδεόμενων με το ύφος των δασκάλων Bassa-Ferrer και Arnau (γιος του)- και από τον Maestro de Baltimore.
Από τα έργα του του…ξεχωρίζουν το καθολικό τέμπλο του Ευαγγελισμού και τα Θεοφάνεια και το καθολικό τέμπλο του Sant Esteve του Jaume Serra, συνεχιστή του ύφους των Bassa στη Βαρκελώνη.
Ωστόσο, το πιο εμβληματικό κομμάτι αυτού του καλλιτεχνικού ρεύματος ιταλικής επιρροής, είναι το καθολικό τέμπλο του Μοναστηριού της Sigena, ένα έργο που αποδίδεται στον Pere Serra. Αναπαράγει τις σκηνές της ζωής της Παρθένου με μία μεγάλη περιγραφική αίσθηση και ένα μαγευτικό χρώμα.
Διεθνής Γοτθική Ζωγραφική, επίσης γνωστή ως αυλική τέχνη.
Η αυλική τέχνη προκύπτει σαν ένα ομοιογενές ρεύμα, στις Κάτω Χώρες, στο Μιλάνο και στο Παρίσι και στα δουκάτα του Μπέρρυ και της Μποργκόνια. Η ζωγραφική κυριαρχείται από πολυτέλεια και αισθησιασμό. Η πραγματικότητα έχει ενσωματωθεί με την εξατομίκευση των γραμμών της ανθρώπινης φιγούρας και την περιγραφή του περιβάλλοντος που διακοσμεί το φόντο των ζωγραφιών.
Παρά το γεγονός ότι τα θρησκευτικά θέματα εξακολουθούν να είναι τα πιο σημαντικά αρχίζουν να εισάγονται κοσμικά στοιχεία της καθημερινής ζωής και των τοπίων.
Αξίζει να αναφέρουμε ως δασκάλους της εποχής τους Lluis Borrassá, Joan Mata, Bernat Martorell.
Γοτθική Ζωγραφική τεχνικής Flamboyant
Το πιο χαρακτηριστικό δείγμα του φλαμανδικού ρεαλισμού φαίνεται στο μοναδικό έργο του Lluís Dalmau που εκτίθεται στο μουσείο.
Παρατηρούμε απόλυτη πιστότητα στην αναπαράσταση της ανθρώπινης φιγούρας, θαυμάσια λεπτομέρεια στα έπιπλα, στα ρούχα, στο τοπίο…
Ο Lluís Dalmau ήταν ζωγράφος του βασιλιά Αλφόνσου του Σοφού. Το 1431 ήρθε σε επαφή με την τέχνη του Van Eych με αφορμή ένα ταξίδι του στην φλαμανδική περιοχή με έξοδα του ίδιου του μονάρχη.
Επιστρέφοντας στην Βαρκελώνη, η ανώτατη αρχή της βαρκελωνικής κυβέρνησης, του ζήτησε να ζωγραφίσει το Verge dels Consellers (1443-1145). Ένα από τα λίγα υπογεγραμμένα έργα!
Υπογραφή του Lluís Dalmau, λεπτομέρεια της ασπίδας της πόλης και του πολυτελούς κλωστοϋφαντουργικού κεντήματος.
