Διάλεξε μέσα από τις συλλογές της Μεσαιωνικής Τέχνης, της ΕυρωπαΪκής Ζωγραφικής ή της ενατένισης της εικαστικής τέχνης του Μοντερνισμού στο Εθνικὀ Μουσεἰο τἐχνης της Καταλονἰας (MNAC).

Σε 45 λεπτά σου παρουσιάζουμε τις ιδιατερότητες των πιο αντιπροσωπευτικών έργων από κάθε μια από τις συλλογές αυτές.

Εσύ διαλέγεις!

Οι Μεγάλοι Δάσκαλοι της Ευρωπαïκής Ζωγραφικής

Σε αυτή την επίσκεψη θα ανακαλύψουμε τους μεγάλους ευρωπαίους δασκάλους, τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα των συλλογών της αναγγενησιακής περιόδου, του κληροδοτήματος του Francesc Cambó και της εποχής μπαρόκ προσπαθώντας να δημιουργήσουμε ένα συνεκτικό χρονοδιάγραμα με την Ιστορία της Τέχνης.

Αναγέννηση

Είναι γνωστό ότι οι εστίες της αναγεννησιακής περιόδου ξεκινούν στις αρχές του 14ου αιώνα σε πόλεις της ιταλικής χερσονήσου, όπως η Φλωρεντία και η Ρώμη.

Ωστόσο στην Καταλονία, αυτό το καλλιτεχνικό ρεύμα δεν λαμβάνει το μεγαλείο του πριν το 17º αιώνα.

Οι οικονομικές συνθήκες της εποχής δεν συμβάλλουν ούτε στη σωστή εκπαίδευση ούτε και στα ταξίδια στις εδραιωμένες αναγεννησιακές εστίες. Η συνακόλουθη έλλειψη καλλιτεχνικών αναφορών δικαιολογεί το γεγονός ότι οι καταλανοί τεχνίτες επιμένουν στην τρέχουσα γλυπτική του γοτθικού ρυθμού πραγματοποιώντας έργα κατά παραγγελία βάση των σχεδίων και επιθυμιών των πελατών τους, αντιστεκόμενοι να εγκαταλείψουν ένα στυλ που ανέδειξε μεγάλα ονόματα στο τοπικό καλλιτεχνικό πανόραμα.

Στην Ιταλία ωστόσο, το ρεύμα του ανθρωπισμού του 15ου αιώνα επηρεάζει την τέχνη μέχρι που έφτασε να θεωρείται μία φιλελεύθερη επιστήμη. Η καλλιτεχνική γλυπτική διανοητικοποιείται και ο τεχνίτης μετατρέπεται σε καλλιτέχνη.

Ο άνθρωπος γίνεται ο πρωταγωνιστής. Το ανθρώπινο ον γίνεται το επίκεντρο μιας εποχής που προσπαθεί να ενώσει την χριστιανική θεολογία και την κλασσική φιλολογία.

Ayne Bru

(Colonia.doc στη Βαρκελώνη μεταξύ 1502 και 1507-Albi (Languedoc) 1510) Μία εξέχουσα φιγούρα του 1500 στην Καταλονία με κεντροευρωπαϊκή προέλευση και εκπαίδευση, τέλειος γνώστης της φλαμανδικής κουλτούρας και της τέχνης που εξασκούνταν στη Βενετία στα τέλη του 15ου αιώνα.

Candid Sant Ayne Bru MNAC Βαρκελώνη

Το μαρτύριο του Αγίου Cucufate. Από το 1500 έως 1507. MNAC

Το κληροδότημα του Francesc Cambó

Ο Francesc Cambó (Verges, 1876- Buenos Aires, 1947) ήταν δικηγόρος, πολιτικός, οικονομολόγος και μεγάλος προστάτης της καταλανικής τέχνης και κουλτούρας.

Υπήρξε υποστηρικτής της δημιουργίας του ιδρύματος Bernat Metge, του Ιδρύματος Bíblica Catalana (με σκοπό την έκδοση της Βίβλου στα καταλανικά) και τη δημιουργία μιας υπέροχης συλλογής:

Ένα εικονογραφικό σύνολο με τη δική του ταυτότητα που καλύπτει την ιστορία της ευρωπαϊκής ζωγραφικής από τον 14ο μέχρι και τον 19ο αιώνα, με έργα δασκάλων όπως, μεταξύ άλλων, οι Granach, Tiziano, Tintoretto, Piombo, Rubens, Tiepolo, Fragonard και Goya.

Βενετσιάνικη Σχολή

Η βενετσιάνικη σχολή χαρακτιρίζεται από την χρήση του φωτός και των χρωμάτων που υπερισχύει της γραμμικής οργάνωσης και αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για μία ελεύθερη τεχνική στην οποία το φως και το χρώμα συνδέονται στενά και των οποίων τα αποτελέσματα οδηγούν σε μία εναέρια προοπτική, που πέρα από τα αποτελέσματα της γραμμικής, προκαλεί αλλαγές στην ατμόσφερα μεταξύ των διαφορετικών πλάνων του βάθους του πίνακα. Τα θέματα προσπαθούν να εκφράσουν τον ψυχικό κόσμο επεξεργασμένο από τους ανθρωπιστές.

Tiziano Vecellio

(1488-1576)

Μεγάλος ζωγράφος και κυρίως προσωπογράφος. Οι προσωπογραφίες του είχαν μεγάλη ζήτηση στους ευργέτες και πρίγκηπες της εποχής.

Ο Τιτσιάνο εξερευνά τις ψυχολογικές πτυχές του απεικονεισθέντα και επιπλέον τους εισάγει σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Ο Τιτσιάνο δεν ανακάλυψε το συγκεκριμένο είδος προσωπογραφίας αλλά το έκανε με τρόπο που δεν είχε προηγούμενο και πράγματι οι προσωπογραφίες του επηρέασαν στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής τέχνης.

Γυναίκα στον καθρέφτη. Μετά το 1515. MNAC

Γερμανική σχολή

Lucas Cranach “El viejo”

(1472-1553)

Είναι φίλος του γερμανού αυγουστίνου μοναχού Μαρτίνου Λούθηρου, ο οποίος προωθεί τη μεταρρύθμιση στο κορμό της καθολικής εκκλησίας. Η μεταρρύθμιση έσπασε την θρησκευτική ενότητα της Ευρώπης με την εμφάνιση διάφορων χριστιανικών εκκλησιών, μεταξύ αυτών οι πιο χαρακτηριστικές η λουθηρανική, η καλβινική και η αγγλικανική.

Οι πρωταγωνιστές της μπαρόκ κοινωνίας έχουν την τάση να δείχνουν ένα κόσμο που καταρρέει..

Το μεταρρυθμιστικό κίνημα μειώνει τις εικόνες λατρείας με αποτέλεσμα οι καλλιτέχνες να χάνουν παραγγελίες. Κατά συνέπεια, οι ζωγράφοι θα αφοσιωθούν στην προσωπογραφία ή σε μικρούς κατά παραγγελία πίνακες.

Η προσωπογραφία στη Μεταρρυθμιστική Γερμανία χαρακτιρίζεται από το ενδιαφέρον να παρουσιάζει την πνευματικότητα του προσώπου που απεικονίζεται. Αναζητείται η ανάδειξη του εσώψυχου και επιδιώκεται να είναι πιστή στην πραγματικότητα αποφεύγοντας οποιαδήποτε εξιδανίκευση. Αυτός είναι ο λόγος που υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες προσώπων στις οποίες αντανακλάται τόσο η ομορφιά όσο και η ασχήμια, η νεότητα, το γήρας ή τα ίχνη της αρρώστιας.

Αγαπώντας ζευγάρι Desigual 1517. MNAC

Ο μανιερισμός του Ελ Γκρέκο

El Greco

(Cándia 1540 – Toledo 1614)

Προς το 1520 δημιουργείται το έναυσμα του ύφους που είναι γνωστό ως Μανιερισμός, χαρακτηριζόμενο από την διαφορετικότητα με την οποία οι καλλιτέχνες πραγματοποιούν την δουλειά τους. Πλέον δεν μιμείται η φύση αλλά παραμορφώνεται πνευματικά για να αναδείξει την ατομική μαεστρία, την μανιέρα. Οι μανιεριστές ψάχνουν καινούριες λύσεις: δυσανάλογα επιμήκης φιγούρες, ασταθείς συνθέσεις, πράξεις εντυπωσιασμού.

Ο Έλ Γκρέκο, μία από τις μέγιστες μορφές της ισπανικής ζωγραφικής ξεκίνησε στην Κρήτη υπό την επιρροή των βυζαντινών στοιχείων και αργότερα εξελίχθηκε βάση του νεωτερισμού της Βενετίας και της Ρώμης πριν να εγκατασταθεί στο Τολέδο. Εκεί δημιούργησε ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά στυλ που ανταποκρίνονται στο θρησκευτικό ύφος της εποχής.

Οι φιγούρες στα έργα του χαρακτηρίζονται από την επιμήκη μορφή τους, την λεπτότητα και την κομψότητα. Τα χρώματα του είναι πολύ έντονα και γενικά τα έργα του εκπέμπουν πάθος.

Αγίου Πέτρου και Αγίου Παύλου. Από το 1590 έως 1600. MNAC

Ο Χριστός και ο σταυρός. Από το 1590 έως 1595. MNAC

 

Μπαρόκ

Την περίοδο του μπαρόκ εμφανίζονται μία νέα εικονογραφία και μία νέα εκπροσωπευτική ορθότητα των θρησκευτικών θεμάτων. Επιβάλλεται η κωδικοποίηση της τέχνης και εμφανίζεται η φιγούρα του επιστάτη της Ιεράς Εξέτασης που θα εξασφαλίσει την καταλληλότητα των εικόνων βάση των επιβαλλόμενων.

Οι ζωές των αγίων και των μαρτύρων, με όλες τις αρετές τους, εκπροσωπώντας κυρίως τους πιο κοντινούς χρονικά, των οποίων η αγιοποίηση συνέβει τον 18ο αιώνα, είναι κοινά θέματα στην θρησκευτική γλυπτική.

Η εικόνα της Θεοτόκου και του Αγίου Ιωσήφ με το βρέφος, βαθειά ριζωμένη αφοσίωση εκείνη τη στιγμή, είναι καινούρια παραδείγματα. Οι ιησουίτες, βασικοί υποστηρικτές της αντιμεταρρύθμισης, μεταδίδουν ένα μοντέλο παραγωγής προπαγανδικού πνεύματος, με σκοπό να μειώσουν την προτεσταντική ανάπτυξη.

Ακολουθώντας την ιησουìτικη ιδέα τηςυλοποίησης συγκεκριμένων ή αφηρημένων εννοιών, εμφανίζονται θέματα όπως ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ο Θρίαμβος της Ευχαριστίας, και η Φιλανθρωπία.

Francisco de Zurbarán

(Fuente de Cantos-Extremadura 1598 – Madrid 1664)

Θεωρείται ένας από τους κυριότερους δασκάλους της ισπανικής μπαρόκ και ο μέγιστος εκπρόσωπος του ονομαζόμενου ισπανικού ρεαλισμού. Ξέρει να αντισταθμίζει τον πιο έντονο ρεαλισμό με τις επιβλητικές αναπαραστάσεις του υπερφυσικού.

Ευαγγελισμού της Θεοτόκου 1632. MNAC

 

Η μπαρόκ εικόνα θρησκευτικών θεμάτων συνίσταται, σύμφωνα με τον Weisbach, από πέντε εννοιολογικά στοιχεία που την χαρακτηρίζουν: ο Μυστικισμός, ο Ασκητισμός, ο Ηρωισμός, ο Ερωτισμός και η Σκληρότητα.

Ο ηρωισμός του μαρτυρίου ενώνεται με τον ασκητησμό της υπέρβασης του πάθους από αγάπη για τον Χριστό.

José de Ribera

(Játiva 1591- Nápoles 1652)

José de Ribera “lo spagnoletto”, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της εποχής μπαρόκ. Ξεζωρίζει για την δύναμη και την ευγλωττία με την οποία απολαμβάνει να αναδημιουργεί τις δραματικές σκηνές. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του το δημιούργησε την περίοδο της ναπολεονικής κατοχής.

Ο Ριβέρα είναι πιο γνωστός για την ζωγραφική του με θρησκευτικά θέματα, στα οποία συλλέγονται τα δόγματα της αντιμεταρρύθμισης. Εξυψώνει τις αξίες της μετάνοιας στις εικόνες των ερημιτών και την ευλάβεια των αγίων μαρτύρων σαν σύμβολο της θυσίας και της παραίτησης.

Το μαρτύριο του Αγίου Bertolomeo. Τι Spagnoleto. MNAC

 

Diego de Velázquez

(Sevilla 1599-Madrid 1660)

Θεωρείται από πολλούς ως ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των επόχων.

Στα έργα του συνδύαζε όλες τις πιο καινοτόμες και δημιουργικές εκφάνσεις των ιταλών ζωγράφων στα οποία ενσωμάτωvε ένα τέλειο χειρισμό του χρώματος και του φωτός.

Άγιος Παύλος. γύρω στο 1619. MNAC

Το έργο αυτό από την πρώιμη καλλιτεχνική εποχή του ζωγράφου παρουσιάζει ακόμη πολύ χαρακτηριστικές επιρροές της τεχνικής του φωτεινού-σκούρου, αλλά δείχνει επίσης μια αξιοθαύμαστη προσωπογραφική μελέτη που θα είναι αυτή ακριβώς μία από τις μεγαλύτερες συνεισφορές του στην ιστορία της τέχνης.

Πρόκειται για ένα έργο του όταν ακόμα νέος έμενε στη Σεβίλλη, λίγο πριν περάσει στις υπηρεσίες του ισπανού μονάρχη Φιλίππου του 4ου στην Μαδρίτη. Το έργο αυτό θεωρείται θεμελιώδες για την μελέτη της επιρροής του εικονογραφικού ρεαλισμού του Καραβάτζιο στην Ισπανία.

Francesc Ribalta

( Solsona 1565 -Valencia 1629)

Ως γνώστης της τέχνης και της δημιουργίας των ιταλών ζωγράφων επιρρεάστηκε από αυτούς αλλά ήξερε να την εξελίξει σε ένα ρεαλισμό στον οποίο προσέθεσε την τεχνική του φωτεινού- σκούρου.

Ramón Llull. γύρω στο 1618. MNAC